Handoplegger
Hoe doe je dat: Craniosacraal therapie bij iemand met dementie, die opgenomen is in een verpleeghuis? Niet zelden krijg ik deze vraag.
In de opleiding leerde ik dat je je patiënt op zijn rug op de behandelbank laat liggen en met je handen een 10-stappenprotocol doorloopt: je begint aan de voeten en eindigt in het hoofd.
Ik had al snel door dat deze kwetsbare doelgroep zich niet op een behandelbank liet leggen; dit leverde veel te veel stress en soms ook zelfs paniek op! Maar hoe doorloop je een 10-stappenplan als iemand in een stoel of rolstoel zit? Nou; niet!
Een mooi voorbeeld is een lieve mevrouw die ik behandel: zij zit in een volledig aangepaste rolstoel. Haar rug is kromgegroeid door leeftijd en slijtage en ze heeft heel veel ondersteuning nodig om lekker te zitten.
Ik ga altijd op een krukje naast haar zitten en kijk waar ik mijn handen kwijt kan. Eigenlijk zijn dat maar 2 plekken: haar nek en haar buik. En terwijl ik mijn handen daar heb liggen en ik mijn handen met haar lichaam laat versmelten, voelt het of ik haar letterlijk in mijn armen houd. Ik voel me altijd weer een getuige van haar dementie-proces en zij voelt zich door mij even gedragen.
Ze zakt echt ìn mijn handen en ontspant helemaal; ruimte voor haar en ruimte voor adem.
Wat er van binnen gebeurt is aan de buitenkant niet goed te zien; ik ben door verzorgenden wel eens “de handoplegger” genoemd. Ik heb 2 handen op iemand liggen en verder…?
Gelukkig kan ik altijd uitleggen dat alles gebeurt van binnen, in haar: ik verbind me met haar en voel wat ze doet en wat er nodig is. Daar help ik haar bij.
Als ik klaar ben, hebben we altijd lang oogcontact; haar dankjewel. Ze kan weer verder op haar pad dat dementie heet.
Ik kom al enkele jaren bij hem: hij heeft Parkinson èn dementie. Ik ken hem als een snel overprikkelde man die niet meer kan vluchten voor alle herrie en mensen om hem heen en hierdoor af te toe wat overkookt. Dit doet hij in stilte; hij verstijft letterlijk, maar in zijn lichaam kookt hij over. Mijn behandeling doet hem altijd diep ontspannen: zijn lichaam laat spanning los en hij kan alle stress over al die prikkels loslaten. Maar ineens is het anders: de laatste keer dat ik bij hem was, was hij wel gestrest. Ik voelde al die spanning in zijn lijf. Maar…hij was niet overprikkeld en kookte ook niet over. Heel stilletjes en langzaam was hij de volgende fase van dementie ingegaan: hij trok zich terug binnenin zichzelf en sloot zich af voor al die prikkels. Ik moest goed zoeken in zijn ogen om hem te vinden en ook in zijn lichaam voelde ik hem slechts heel ver weg. Mijn “behandeldoel” veranderde zo: van diepe ontspanning en afvoer van overprikkeldheid, werd het diepe ontspanning en hem weer vinden. Hem laten voelen dat hij nog niet weg is, maar dat ik hem zie en voel. Heel langzaam werd hij wat alerter, keek me aan en was weer wat aanwezig. Zijn vrouw die er bij zat, zag het ook: daar is hij weer even. Hoe verdrietig ook: deze naar binnen gekeerde fase is weer een stap achteruit. Het zich terugtrekken van deze wereld en op weg naar een volgende wereld. Voor mij als Craniosacraal therapeute was het mooi om te voelen, dat ik ook hierin een rol heb en iets kan doen. Hem laten voelen dat hij nog gezien wordt: dat hij er nog is. En voor zijn vrouw fijn om weer in zijn ogen te kunnen kijken en hun liefde daar te voelen.
Waarom zorgen Mantelzorgers nooit goed voor zichzelf? Waarom denken ze dat zij pas aan de beurt zijn als de ander helemaal verzorgd is, ook als dat nooit is? In mijn praktijk waar ik veel mensen met dementie behandel, spreek ik vaak mantelzorgers. “Zorg je ook wel goed voor jezelf? En anders kom jij ook eens hier op de bank liggen? “, maar ze komen nooit. Ze hebben er geen ruimte voor; niet in hun agenda, niet in hun hoofd en zeker niet in hun lijf. Hoewel de cijfers er niet om liegen: mantelzorgers hebben veel kans op burn out, depressie en allerlei ziektes. Allemaal gekoppeld aan enorme stress! Als je langdurig voor iemand zorgt staat je stress systeem altijd aan: je bent continu alert en gericht op de ander. Wat wordt er van mij gevraagd? Waar moet ik handelen? En als je dan een keer een uurtje voor jezelf hebt, heb je geen idee wat je zou kunnen of willen doen. Dit doet het stress systeem met je: als je altijd áán staat werken je oplossingsgerichtheid en je relativeringsvermogen niet goed meer. Mantelzorgen is één van de zwaarste taken die ik ken. En het liefst gun ik ze een uurtje bij mij op de bank om hun stress systeem wat te reguleren: door diepe ontspanning van het lichaam kan de AAN knop heel even uit en kan het lichaam zich wat herstellen. Hoe kan ik de mantelzorger ondersteunen in hun zware taak? Heb jij een idee? Ik hoor het graag.
