Keuze

Wanneer besluit iemand om te overlijden? Want dat dit een besluit is heb ik al meerdere malen meegemaakt; zowel bij mensen met dementie als bij hele oude mensen.

Het is alsof ze op een scheidslijn staan en voelen: waar ga ik heen? Ga ik over naar het grote geheel, naar de bron, of blijf ik nog even hier, omdat het leven nog mooi genoeg is om te leven?


Ik kwam bij haar op haar kamer. De verzorging had gezegd dat ze op bed lag, maar waarvoor wist ik niet. Ik kwam binnen en voelde direct dat er iets stond te gebeuren.

Eerst dacht ik dat ze al aan het overgaan was, maar toen deed ze haar ogen op en keek me aan. Ze lachte en was er weer. Zoals ik haar ken de laatste tijd: vrolijk en opgeruimd.

Toch begreep ik ook dat ze op dit moment een keuze maakte: het koffertje van haar leven was bijna leeg en ze kon gaan. Maar ze genoot op dit moment ook, zo zonder alle oude last en onverwerkte dingen.

Ik zei tegen haar: “wat je ook kiest, het is allebei goed. Ga, want je hebt hard gewerkt en misschien is het nu klaar voor je. Of blijf en geniet nog wat van dit lichte, blije gevoel”.


Het was een bijzonder moment om getuige van te mogen zijn: háár keuze, háár leven, háár dood.

Na een uur ben ik gegaan en was benieuwd wat haar keuze zou zijn, hoewel ik wel een idee had.


4 weken later kwam ik weer bij haar. Ze zat tevreden beneden in haar rolstoel. Ze keek me aan en haar ogen zeiden: “ ik ben er nog en blijf nog even. Om te genieten van deze lichtheid”.

Bij haar zag ik weer: de dood is geen vaste scheidslijn, iets waar je overheen stapt. Je mag aan het einde van je leven een beetje oefenen om even daar en even hier te zijn. Vooral mensen met dementie kunnen dat heel goed. Uiteindelijk is het een keuze en dan is er overgave.

Naar binnen

16 oktober 2025
Ik kom al enkele jaren bij hem: hij heeft Parkinson èn dementie. Ik ken hem als een snel overprikkelde man die niet meer kan vluchten voor alle herrie en mensen om hem heen en hierdoor af te toe wat overkookt. Dit doet hij in stilte; hij verstijft letterlijk, maar in zijn lichaam kookt hij over. Mijn behandeling doet hem altijd diep ontspannen: zijn lichaam laat spanning los en hij kan alle stress over al die prikkels loslaten. Maar ineens is het anders: de laatste keer dat ik bij hem was, was hij wel gestrest. Ik voelde al die spanning in zijn lijf. Maar…hij was niet overprikkeld en kookte ook niet over. Heel stilletjes en langzaam was hij de volgende fase van dementie ingegaan: hij trok zich terug binnenin zichzelf en sloot zich af voor al die prikkels. Ik moest goed zoeken in zijn ogen om hem te vinden en ook in zijn lichaam voelde ik hem slechts heel ver weg. Mijn “behandeldoel” veranderde zo: van diepe ontspanning en afvoer van overprikkeldheid, werd het diepe ontspanning en hem weer vinden. Hem laten voelen dat hij nog niet weg is, maar dat ik hem zie en voel. Heel langzaam werd hij wat alerter, keek me aan en was weer wat aanwezig. Zijn vrouw die er bij zat, zag het ook: daar is hij weer even. Hoe verdrietig ook: deze naar binnen gekeerde fase is weer een stap achteruit. Het zich terugtrekken van deze wereld en op weg naar een volgende wereld. Voor mij als Craniosacraal therapeute was het mooi om te voelen, dat ik ook hierin een rol heb en iets kan doen. Hem laten voelen dat hij nog gezien wordt: dat hij er nog is. En voor zijn vrouw fijn om weer in zijn ogen te kunnen kijken en hun liefde daar te voelen.

Zorgen over de Mantelzorger

10 april 2025
Waarom zorgen Mantelzorgers nooit goed voor zichzelf? Waarom denken ze dat zij pas aan de beurt zijn als de ander helemaal verzorgd is, ook als dat nooit is? In mijn praktijk waar ik veel mensen met dementie behandel, spreek ik vaak mantelzorgers. “Zorg je ook wel goed voor jezelf? En anders kom jij ook eens hier op de bank liggen? “, maar ze komen nooit. Ze hebben er geen ruimte voor; niet in hun agenda, niet in hun hoofd en zeker niet in hun lijf. Hoewel de cijfers er niet om liegen: mantelzorgers hebben veel kans op burn out, depressie en allerlei ziektes. Allemaal gekoppeld aan enorme stress! Als je langdurig voor iemand zorgt staat je stress systeem altijd aan: je bent continu alert en gericht op de ander. Wat wordt er van mij gevraagd? Waar moet ik handelen? En als je dan een keer een uurtje voor jezelf hebt, heb je geen idee wat je zou kunnen of willen doen. Dit doet het stress systeem met je: als je altijd áán staat werken je oplossingsgerichtheid en je relativeringsvermogen niet goed meer. Mantelzorgen is één van de zwaarste taken die ik ken. En het liefst gun ik ze een uurtje bij mij op de bank om hun stress systeem wat te reguleren: door diepe ontspanning van het lichaam kan de AAN knop heel even uit en kan het lichaam zich wat herstellen. Hoe kan ik de mantelzorger ondersteunen in hun zware taak? Heb jij een idee? Ik hoor het graag.